CANH TÂN ĐỜI SỐNG ĐỨC TIN là lời mời gọi của Chúa Giêsu. Lời mời gọi này trải dài trong nội dung giáo huấn của Người. Đây cũng là sứ mạng chính yếu của Giáo Hội qua mọi thời đại. Thiên Chúa là Đấng Canh tân mọi loài: Chúa Cha không ngừng sáng tạo và quan phòng muôn loài tạo vật; Chúa Con nhập thể, thiết lập một kỷ nguyên cứu độ; Chúa Thánh Thần là Đấng đổi mới mọi sự và canh tân bộ mặt trái đất. Ở bất kỳ thời đại nào, những ai muốn trở nên môn đệ Chúa Giêsu đều cần phải được canh tân, vì “rượu mới phải chứa trong bầu da mới” (Lc 6,37).

Kính thưa Cộng đoàn, những lời trên đây đã được long trọng tuyên bố, cũng tại nhà thờ Chính toà này, ngày 24-11-2021, trong thánh lễ trọng thể công bố triệu tập Công nghị của Tổng Giáo phận Hà Nội.

Lý do tổ chức Công nghị giáo phận, cũng như nội dung và diễn tiến của Công nghị đã được đệ trình Toà Thánh. Trong văn thư phúc đáp số 3882/21, đề ngày 10 tháng 11 năm 2021, Đức Hồng Y Antôn Giuse Tagle, Bộ trưởng Bộ rao giảng Tin Mừng cho các dân tộc đã khích lệ: “Tôi cầu nguyện để Công nghị của Tổng Giáo phận Hà Nội trở thành một cơ hội quý báu, nhờ đó mọi thành phần Dân Chúa của Tổng Giáo phận dấn thân nhiệt thành hơn nữa trong sứ vụ thánh thiêng là loan báo Tin Mừng. Nhờ lời chuyển cầu của Đức Trinh nữ Maria và các thánh Tử đạo Việt Nam, tôi thành khẩn cầu xin Thiên Chúa chúc lành cho toàn thể Tổng Giáo phận”.

Trong suốt thời gian một năm qua, Gia đình Tổng Giáo phận đã đồng lòng nỗ lực chuẩn bị Công nghị. Những cuộc hội thảo tiền Công nghị đã thu hút sự quan tâm của mọi thành phần Dân Chúa. Đây là tín hiệu cho thấy chủ đề canh tân đời sống Đức tin phù hợp và đáp ứng sự mong mỏi của mọi người. Dưới ánh sáng Lời Chúa, dựa trên giáo huấn của Giáo Hội, những cuộc hội thảo tiền Công nghị đã đề cập tới nhiều chủ đề khác nhau, nhằm giúp người tín hữu hiểu biết hơn vai trò của mình trong Giáo Hội và trong xã hội. Những cuộc hội thảo này cũng là dịp đặc biệt để tôi lắng nghe ý kiến xây dựng Giáo phận của mọi thành phần Dân Chúa. Rất nhiều anh chị em đã nói lên tiếng nói của mình, trong đó có những đóng góp ý kiến rất chân thành, nêu lên thực trạng của những bất cập còn tồn tại trong việc sống và tuyên xưng đức tin; và cả những bức xúc trước những điều chưa hợp lý nơi một số vị chủ chăn. Chưa bao giờ trong Tổng Giáo phận lại có những buổi gặp gỡ như thế.

Sự chuẩn bị của chúng ta trong suốt một năm qua cũng đáp lại lời mời gọi của Đức Thánh Cha Phanxicô, trong tiến trình chuẩn bị Thượng Hội đồng Giám mục thế giới, khởi đi từ cấp Giáo Hội địa phương, tức là cấp giáo phận, để hướng tới một Giáo Hội hiệp hành. Trong sứ điệp gửi cộng đoàn Dân Chúa, các Giám mục Á Châu khẳng định: “Ngàn năm thứ Ba có thể được gọi là kỷ nguyên của người giáo dân”.[1] Lối nói ấy không phải cách diễn tả một lật ngược tình thế trong tương quan so sánh giữa hàng giáo sỹ với giáo dân, nhưng cùng với cảm thức của Công Đồng Vatican II, các Giám mục Á Châu nhận ra vai trò quan trọng của người tín hữu giáo dân trong việc cộng tác điều hành các cộng đoàn và tham gia loan báo Tin Mừng của Đức Kitô. Tính trần thế là nét đặc thù, vì nó giúp người giáo dân đến với mọi nẻo đường của cuộc sống, gặp gỡ mọi người để chia sẻ vui buồn và kể cho họ nghe về Chúa Giêsu và về giáo huấn của Người.

Sau khi đã lắng nghe ý kiến của Dân Chúa qua các buổi hội thảo tiền công nghị, ban Thư ký đã tổng hợp các ý kiến, hệ thống các nội dung và soạn thảo Tài liệu làm việc chính thức cho Công nghị.

Theo Giáo Luật, Điều 460, “Công nghị giáo phận là cuộc hội họp các đại biểu linh mục và các Kitô hữu khác của Giáo Hội địa phương nhằm mục đích giúp đỡ Giám mục giáo phận trong việc mưu ích cho toàn thể cộng đồng giáo phận”. Đây là dịp để chúng ta bàn bạc, đóng góp ý kiến và lắng nghe. Trong ba ngày sắp tới, chúng ta lắng nghe Chúa Thánh Thần và lắng nghe nhau. Qua những bài thuyết trình, tham luận và ý kiến hội thảo, một lần nữa, chúng ta nhìn lại đời sống Đức tin của cộng đoàn Giáo phận và của cá nhân mỗi người, từ đó đề ra những hướng đi đồng bộ và cụ thể cho tương lai.

Tham dự viên Công nghị là đại diện các linh mục, các dòng tu, các hội đoàn trong Tổng Giáo phận. Các tham dự viên là thành phần tiêu biểu của hơn 350 ngàn tín hữu Tổng Giáo phận, đến từ nhiều vùng miền khác nhau, mang theo những thao thức để xây dựng một Giáo Hội hiệp thông, tham gia và sứ vụ. Tài liệu làm việc đã được gửi trước cho các tham dự viên. Những gì được thảo luận trong Công nghị sẽ được đúc kết và trở thành văn bản có tính luật pháp, là chuẩn mực chung áp dụng cho cả gia đình Giáo phận trong đời sống Đức tin cũng như cơ cấu tổ chức ở mọi cấp độ.

Công nghị của chúng ta được cử hành vào dịp kỷ niệm 110 năm Công đồng Kẻ Sở (1912-2022). Công đồng Kẻ Sở là điểm nhấn quan trọng cho Giáo Hội tại miền Bắc Việt Nam, đồng thời là kim chỉ nam cho mọi hoạt động truyền giáo tại quê hương thân yêu của chúng ta. Công đồng Kẻ Sở đã mang lại nhiều hoa trái thiêng liêng cho cộng đoàn Kitô hữu, khi vừa thoát ra khỏi những cuộc cấm đạo khốc liệt của các vua quan triều nhà Nguyễn.

Như chúng ta đã đề cập nhiều lần, canh tân đời sống Đức tin là sự nghiệp chung của mọi thành phần dân Chúa, đặc biệt là các linh mục. Linh mục là người lãnh đạo các cộng đoàn Đức tin. Nếu Linh mục nhiệt thành thánh thiện thì cộng đoàn tín hữu mới hưởng nhờ được nhiều ơn ích và những điều thiện hảo. Công đồng Vaticanô II trong Sắc lệnh Đời sống và sứ vụ Linh mục đã viết: “Trong công cuộc canh tân Giáo Hội, hàng Linh mục giữ một vai trò tối quan trọng”. Thư chung hậu Đại Hội Dân Chúa Giáo Hội Công giáo Việt Nam đã khẳng định: “Công cuộc canh tân Giáo Hội phải khởi đi từ các linh mục” (Sứ điệp Đại hội Dân Chúa, số 5). Đương nhiên, sự nghiệp canh tân cũng là trách nhiệm của mọi người tín hữu, vì chỉ khi nào mỗi cá nhân chấp nhận đổi mới, thì cộng đoàn và xã hội mới được canh tân. Hy vọng Công nghị giáo phận sẽ như một cuộc lên đường mới, giúp chúng ta thực hiện công cuộc Tân Phúc-âm-hoá. Thánh Gioan Phaolô II đã giải thích thuật ngữ Tân Phúc-âm-hoá không có nghĩa là loan báo một thứ Phúc âm khác, mà là nỗ lực loan truyền Phúc âm với sự mới mẻ: mới trong sự nhiệt thành, trong phương pháp và trong lối diễn tả”.

Ngay từ ngày công bố khai mở, chúng ta đã phó thác Công nghị cho sự bảo trợ hiền mẫu của Đức Trinh nữ Maria, Thánh cả Giuse và Thánh Phêrô Trương Văn Đường. Hôm nay, một lần nữa, chúng ta kêu cầu sự trợ giúp thiêng liêng của các ngài, với hy vọng Công nghị sẽ là một điểm nhấn quan trọng trong lịch sử Tổng Giáo phận, giúp chúng ta có thể sống Đức tin và chia sẻ Đức tin cho những anh chị em đồng bào.

Với lời khẩn cầu xin ơn Chúa Thánh Thần, với tâm tình cầu nguyện tha thiết và với ước mong Công nghị sẽ đem lại nhiều hoa trái thiêng liêng, hôm nay, thời điểm đã đến, dưới tác động của Chúa Thánh Thần và trong tinh thần Đức tin, tôi xin long trọng tuyên bố khai mạc Công nghị Tổng Giáo phận Hà Nội.